Verslag oratieInleiding

Inleiding

Op donderdag 6 juni 2025 hield Prof. Dr. Ronald Pennings zijn oratie ter aanvaarding van het ambt van hoogleraar aan de Radboud Universiteit. Zijn rede, getiteld "Helder zien om zuiver te horen", vond plaats in de Aula van de universiteit en bracht een grote groep collega’s, wetenschappers, patiënten en belangstellenden samen. Namens de DFNA21 Nederland patiëntenvereniging waren Wim en Annemieke Mulder aanwezig bij deze bijzondere gelegenheid.

De oratie markeert niet alleen een persoonlijke mijlpaal voor Ronald Pennings, maar staat ook in een lange traditie van toonaangevende KNO-geneeskunde in Nijmegen. De basis daarvoor werd gelegd door prof. dr. Brinkman, de eerste KNO-arts van het Radboudumc en grondlegger van het huidige KNO-expertisecentrum. Brinkman was een pionier die de nadruk legde op internationale samenwerking en het delen van kennis als fundament voor medische vooruitgang. Zijn visie heeft bijgedragen aan de vorming van de huidige afdeling Keel‑, Neus‑ en Oorheelkunde (KNO) van het Radboudumc die bestaat uit verschillende afdelingen en specialistische teams die samen met ondersteunde verpleegafdeling  een academisch centrum met internationale uitstraling vormen.In zijn oratie stond Pennings stil bij die rijke traditie, maar sprak hij ook zijn zorg uit over het huidige politieke klimaat, waarin wetenschappelijk onderzoek steeds vaker onder druk komt te staan door bezuinigingen. Hij benadrukte dat blijvende investering in onderzoek, onderwijs en internationale samenwerking essentieel is om patiënten ook in de toekomst goede en innovatieve zorg te kunnen blijven bieden.

Thema van de Oratie

In zijn toespraak gaf Dr. Pennings voorbeelden van het Radboud expertise centrum op het KNO gebied. Zo noemde hij het belang van MRI scans voor de keuze van de beste  behandelmethode bij brugtumoren en precisiechirurgie na gezichtsverlamming. Ook memoreerde hij aan de huidige wachtlijsten in de zorg. De invoering van een multidisciplinair team voor diagnose en behandeling van hoofd/hals tumoren in het Radboudumc heeft niet alleen gezorgd voor korte wachtlijsten maar ook tot een 12% hogere overlevingskans voor de patiënt door efficiëntere zorg te leveren. 

Zijn speciale aandacht ging uit naar de essentiële rol van genetica in de KNO-geneeskunde. Zoals de titel van de oratie al doet vermoeden helpt de genetische kennis niet alleen bij het verklaren en behandelen van gehoorstoornissen zoals die van DFNA21 en DFNA9, maar is ook van belang voor het zicht — zoals zichtbaar bij het syndroom van Usher, waarbij patiënten zowel gehoorverlies als een progressieve aantasting van het gezichtsvermogen ervaren. Deze combinatie van zintuiglijke beperkingen heeft een grote impact op communicatie en levenskwaliteit.Pennings is voorzitter van het DOOFNL consortium, een landelijk academisch netwerk voor afstemming van zowel patiëntenzorg als wetenschappelijk onderzoek voor diagnostiek van gehoorverlies. Hij benadrukte hoe belangrijk de zintuigen binnen het KNO-werkveld zijn voor menselijke interactie. Gehoor, evenwicht, reuk en smaak spelen een sleutelrol in hoe mensen zich verbinden met hun omgeving. Juist daarom is vroegtijdige herkenning van afwijkingen cruciaal. Een belangrijk aandachtspunt in zijn rede was het belang van gehoorscreening direct na de geboorte. Dankzij zulke vroege diagnostiek kan snel worden gehandeld: bij ernstig gehoorverlies kan bijvoorbeeld een cochleair implantaat (CI) worden geplaatst, zodat een kind de kans krijgt op een normale taal- en spraakontwikkeling.

Expertisecentrum Hearing & Genes

Als hoofd van de afdeling KNO en medeleider van Hearing & Genes speelt Pennings een cruciale rol in zowel de klinische zorg als het wetenschappelijk onderzoek. Binnen het Radboudumc Expertisecentrum Hearing & Genes voor Erfelijke Slechthorendheid wordt specialistische (genetische) diagnostiek verricht voor diverse vormen van slechthorendheid. Door het achterhalen van de oorzaak van slechthorendheid kunnen ouders van kinderen, de patiënten zelf en familieleden beter geïnformeerd worden over:

• de prognose van het gehoorverlies,

• of het gehoorverlies mogelijk onderdeel is van een syndroom,

• de kans op kinderen met gehoorverlies,

• de best-passende revalidatie van het gehoorverlies.

Het expertise centrum Hearing & Genes van het Radboudumc heeft internationaal een sterke reputatie opgebouwd op het gebied van erfelijke gehooraandoeningen. Ze zijn met name bekend vanwege hun baanbrekende onderzoek naar syndromen als Usher en niet-syndromale erfelijke slechthorendheid zoals DFNA9 en DFNA21. Ronald Pennings werkt intensief samen met verschillende patiëntenverenigingen: Stichting Ushersyndroom, De negende van en DFNA21 Nederland.

Toekomstig Onderzoek

Eén van de speerpunten van het onderzoeksteam van Hearing & Genes – is de ontwikkeling van zogenaamde “genetische pleisters” (antisense oligonucleotiden) die via het binnenoor toegediend worden bij erfelijke gehooraandoeningen om verder gehoorverlies te stoppen. Deze DNA-pleister is een synthetisch stukje genetisch materiaal dat ontworpen is om foutieve genetische instructies tijdelijk te corrigeren. De grote uitdaging is de toedieningsroute: hoe bereik je veilig en nauwkeurig de cochlea, zonder schade toe te brengen aan het delicate binnenoor? Het onderzoek richt zich onder meer op de ontwikkeling van lokale toedieningsstrategieën. Dit baanbrekende werk is nog in een preklinisch stadium, maar vormt een veelbelovende stap in de richting van causale behandeling van erfelijke slechthorendheid.

Ook voor DFNA-21 is ook een dergelijk DNA pleister ontwikkeld. In de wachtrij voor de felicitaties voor Ronald Pennings, sprak ik hierover met Erik de Vrieze, die dit onderzoek leidt. Deze DFNA-21 pleister zal naar verwachting pleister binnenkort getest gaan worden in een muizenproef in Amerika. Erik heeft goede hoop maar we zullen nog een aantal maanden moeten wachten voordat we weten of dit experiment ook  het gewenste effect gaat opleveren. Zodra hier meer bekend over is zullen we dat uiteraard delen.

Slot en Reactie

Aan het eind sprak Ronald Pennings een dankwoord uit voor alle coaching, samenwerking en steun van collega’s, vakgenoten, vertegenwoordigers van patiëntenorganisaties, vrienden en bovenal zijn naaste familie. Ronald verklapte dat zijn moeder eigenlijk vond dat zij tussen de professoren plaats mocht nemen omdat zij tenslotte een belangrijke bijdrage had geleverd door haar zoon op de wereld te zetten. Deze opmerking werd in het slotwoord van de decaan goed opgepikt door de moeder van Ronald uit te nodigen voor de aansluitende receptie te midden van de professoren. Na afloop van de oratie volgde een hartverwarmende staande ovatie. Het publiek, sprak hiermee zijn waardering uit voor het werk, de visie en het engagement van Prof. Dr. Ronald Pennings. Zijn heldere verhaal en wetenschappelijke diepgang, gecombineerd met empathie en betrokkenheid bij patiënten, maakten grote indruk.